شرح حکمت ۱۸۲
کجا خاموش باش و کجا سخن بگو
امام(ع) در این گفتار حکیمانه اشاره به موارد لزوم سکوت و موارد سخن گفتن کرده مى فرماید «خاموش ماندن از گفتار حکمت آمیز فایده اى ندارد، همان گونه که سخن گفتن نابخردانه»
سکوت بهتر است یا سخن گفتن؟ دانشمندان در این باره بحث هاى مختلفى کرده اند; گروهى خطرات سخن گفتن و گناهان کبیره و عظیمه ناشى از آن را در نظر گرفته و دستور به سکوت داده اند عده اى فواید عظیمى را که در سخن گفتن است در نظر گرفته و سخن گفتن را توصیه مى کنند ولى حق مطلب همان است که امام(ع) فرمود آنجا که انسان، حکیمانه و عاقلانه سخن بگوید فضیلت است و ترک آن رذیلت و آنجا که انسان جاهلانه و نابخردانه سخن بگوید رذیلت است و ترک آن فضیلت
از امام سجاد (ع) سؤال شد که سخن گفتن افضل است یا سکوت فرمود «هر کدام از این دو آفاتى دارد هرگاه از آفات سالم باشند سخن گفتن از سکوت افضل است» عرض کردند اى پسر رسول خدا چگونه است (که سخن گفتن افضل باشد)؟ امام(ع) فرمود «خداوند پیامبران و اوصیاى آنها را به سکوت مبعوث نکرد، بلکه مبعوث کرد تا با مردم سخن بگویند (و پیام خدا را به آنها برسانند)» حضرت در پایان این حدیث به نکته جالبى اشاره کرده فرمود «حتى هنگامى که مى خواهى فضیلت سکوت را بیان کنى با کلام بیان مى کنى و هرگز فضیلت کلام را با سکوت بیان نخواهى کرد»
در حدیث دیگرى از امام صادق از پدرانش از امیرمؤمنان على(ع) چنین آمده است «تمام نیکى ها در سه خصلت جمع شده است نگاه کردن و سکوت و سخن گفتن هر نگاهى که در آن عبرت نباشد سهو و بیهوده است و هر سکوتى که در آن فکر نباشد غفلت و بى خبرى است و هر کلامى که در آن یاد خدا نباشد لغو است» و در پایان اضافه فرمود «خوشا به حال کسانى که نگاهشان عبرت، سکوتشان فکر و کلامشان ذکر باشد»
منبع کتاب پیام امام