شرح حکمت ۱۶۷
مانع بزرگ ترقى
امام(ع) در این گفتار حکیمانه اشاره به یکى از مهم ترین آثار سوء اعجاب به نفس کرده مى فرماید «خودپسندى مانع (بزرگ) ترقى است»
ریشه خودپسندى حب ذات افراطى است آن گونه که انسان نقطه هاى مثبت خود را بزرگ تر از آنچه هست مى بیند و نقطه هاى ضعف را هیچ گاه نمى بیند و یا کمتر از آنچه هست مى بیند و در واقع خودپسندى و اعجاب به نفس یکى از حجاب ها و موانع شناخت و معرفت است نخستین اثر آن این است که انسان را از پیشرفت و تکامل باز مى دارد، زیرا انسان تا زمانى که خود را ناقص مى بیند، براى پیشرفت تلاش مى کند آن روز که خود را کامل دانست متوقف مى شود
در روایات اسلامى اشارات گسترده اى به آثار سوء عُجب شده است; در حدیثى امام صادق(ع) مى فرماید «خدا مى داند که (حتى) گناه براى مؤمن از عُجب بهتر است (زیرا گناه، او را به نقایص خود آشنا مى سازد و به درگاه خدا مى رود، توبه مى کند و راه تکامل را مى پوید) و اگر چنین نبود هیچ گاه مؤمن به گناهى آلوده نمى شد» در حدیث دیگرى از همان امام(ع) مى خوانیم « کسى که گرفتار خودپسندى شود هلاک مى شود»
از دیگر آثار سوء عُجب و خودپسندى این است که گاه اعمال زشت خود را نیک و صفات رذیله خویش را حسنه مى پندارد و این بلاى بزرگى براى او مى شود; نه به اصلاح خویشتن مى پردازد و نه از گناهان خود توبه مى کند
این سخن را با سخنى از رسول اکرم(ص) خاتمه مى دهیم یکى از وصایاى آن حضرت به على(ع) این بود «سه چیز است که انسان را هلاک مى کند بخلى که انسان از آن پیروى کند و هواى نفس که شخص در برابر آن تسلیم گردد و اعجاب به نفس»
منبع کتاب پیام امام